Havesykje

Havesykje er eit ord som er brukt i eldre bibeloversettelsar, og det har ingen ting med hagen å gjere, i alle fall ikkje direkte. Det handlar om ein sjukdom som rammar dei fleste av oss, der vi får lyst å kjøpe meir og meir av ting og tang som vi har lyst på, eller som vi vert påverka til å tru at vi har lyst på. Eit synonym er grådigheit, men eg tykkjer havesykje er meir forklarande. For det er ei sykje.

Av og til kjem det slike bølger, nesten som smittebølger, som gjev oss ein følelse av at dette treng vi, dette burde vi ha, dette er kjekt å ha, dette er noko dei fleste har, dette vil barn og barnebarn like, og så vidare. Dette som vi "treng" dukkar opp over alt, i reklame, på facebook, når du besøker nokon som har det, og så vidare. Etter kvart har du blitt infisert. Du berre må ha det.

For nokre år sidan, trur det var 2019, vart eg reven med på ei slik bølge. Det var bålpanne-bølga. Eg fekk inntrykk av at alle hadde bålpanne. Det såg svært koseleg ut. Ein kunne lage mat der, grille pølser og marshmallows, eller berre fyre opp for kosen sin del ein fin kveld. Så dukka det opp eit medlemskupp på Coop-en. Sterkt nedsett bålpanne frå Espegard der det fulgte med vaffeljern. Eg/vi måtte berre kjøpe. 

Og så var vi igang. Fyrte opp, laga mat, grilla og kosa oss. Steikte til og med småsei rett på rista ein gong. Det vart mykje rot og det smakte brent, men det var litt koseleg likevel. Vaffeljernet vart hengt opp ein plass og gløymt. Jauda vi har no brukt bålpanna litt, og der har vore moments. Men 99% (litt usikker på talet her) av tida har den berre stått der. Vi har hatt barnebarn på besøk fleire gongar utan å kome på at vi har bålpanne. Litt usikker på om den vart brukt i 2021?

Akkurat no er den slått saman og pakka vekk i garasjen på grunn av alle stormkasta den siste tida.

Kjekt med bålpanne 😄
desember 2019

No kjenner eg at det er ei ny bølge på gang. Den har kome snikande over lang tid, nesten umerkeleg. Det var her ein dag at det plutseleg gjekk opp for meg; der er krefter som herjar i meg og prøver å overbevise meg om at det hadde vore kjekt med ein pizzaovn. Slik at ein kan lage steinbakt pizza ute. Det hadde no vel vore kjekt? Det hadde vore koseleg til våren, for eksempel når ein får barn og barnebarn på besøk. Det er visst heilt vanleg no å ha slike ovnar.

Men så er det det at eg har ikkje så voldsomt lyst på steinbakt pizza. Eg er i det heile tatt ikkje så kresen på pizza. Eg et gladeleg Grandiosa eg, og eg tvilar på om Ingrid sin heimelaga pizza blir noko betre i ein sånn ovn. Det skal godt gjerast. Men til tross for slike motforestillingar pressar smittebølga på. Skal eg halde ut denne gongen?

Eg får styrke meg med nokre visdomsord frå Jesus:

'Så sa han til dei alle: 

«Ta dykk i vare for all havesykje! 

For det er ikkje det du eig, som gjev deg livet, 

om du har aldri så mykje.» ' 

Lukas 12:15 Nynorsk oversettelse frå 1978

. 

Matematikk, kråker og vidder

I fjor, 27. og 28. februar vart det arrangert ein fasteretrett i Vår Frue Kirke i Ålesund. Biskop Erik Varden var på besøk og temaet var bøn, eller meir spesifikt, kontemplativ bøn.

 

Eg var i ferd med å nærme meg det katolske då eg høyrde desse talane. No, snart eit år etterpå, har eg lytta til dei to talane ein gong til, og kan anbefale dei til andre (sjå nederst i bloggen). Erik Varden er god til å bruke uvante vinklingar som er med på å opne opp tankar og sinn. For meg var det første talen som gav meg mest nye perspektiv. Det handla om at bøn kan være berre å sjå eller observere for så å fundere over og tolke observasjonen. Kva betyr den? Kva er meininga?

Eg tenkte å dele tre observasjonar, tre glimt, først eit gamalt og vitskapleg, så to nye og meir daglegdagse.

Fermats siste teorem

I 2011 jobba eg på eit automasjonsprosjekt hos ABB i Bergen. Ein dag inviterte prosjektleiaren oss til "team building" og som ein del av programmet såg vi ein dokumentar om matematikkprofessor Andrew Wiles og hans 7-årige jakt, på fritida, på beviset på Fermats siste teorem. Dette var noko dei glupaste matematikarane i verda hadde jakta på i 358 år. Det var også Wiles sin draum heilt frå barndomen. Høgdepunktet i dokumentaren fekk vi når Andrew fortalde om den dagen han oppdaga beviset. Beviset hadde han allereie skrive, utan å vite det, i eit notat som låg på skrivebordet. Plutseleg såg han det. Han kalla det ei vakker openberring. "It was so indescribably beautiful, it was so simple and so elegant" sa Andrew og var tydeleg rørt. 

Ingeniørane rundt meg vart også rørt. Eg vart rørt. Det var noko djupt rørande og vakkert med å finne beviset, løysinga og sanninga. Det var vel ingen av oss som forstod ein døyt av kva han snakka om reint matematisk, men eg trur dei fleste av oss sensa at det var noko åndeleg i den vakre sanninga.

Kråker

I mitt reir med vindauge i fire himmelretningar gjer eg daglege observasjonar. Det er alltid det same landskapet, men det er alltid noko nytt å sjå. Best likar eg å sjå på fuglane. Aller best likar eg kråkene. Dei dukkar stadig opp, i flokk eller som individualister med private prosjekt. Dei har kråketing og kranglar høglytt. Når det nærmar seg storm styrke ute, besøker dei fornøyelsesparken, ei bjørk med svaiande greiner. Dei klamrar seg fast til greinene og kosar seg. Tåkefylte mørke dagar kan du høyre nokre mystiske "kra!" frå skogen. 

Eg takkar Gud for kråkene. Dei talar til meg på mange vis.

Vidder

Sist sommar gjekk eg og Ingrid mykje i fjellet her på Rovde. Der er to vidder vi har lagt vår elsk på.

Den eine er fram gjennom Sundnesdalen, over vidda på venstre side av Sundneselva, fram mot Sundnesvatnet. Der er lange, flate strekning, i lett terreng. Når eg går over sånne store vidder mellom høge fjell så er det ein spesiell fred som senkar seg. Eg kjem i kontakt med noko uendeleg, noko stort, noko grenselaust, noko evig. 

Ingrid i Sundnesdalen

Sundnesvatnet

Den andre vidda er Jarane som går frå Jaregga i slak nedoverbakke i retning Trollkopphornet. Når eg går i denne slake nedoverbakken i lett terreng kjem eg inn i det eg vil kalle kontemplativ vandring. Ei rytmisk gange som gir ro, der eg bevegar meg i eit slags tanketomt svev over bakken. Nydeleg. Vi brukar å gå fram til Skålvatnet og ta ei kaffipause der før vi returnerer tilbake. Det som er så fint med Jarane er du ikkje ser tegn til sivilisasjon same kva retning du snur deg. Du ser berre fjell og vidder. Vi åleine i naturen. Guds frie natur. Gud og oss.

Og så er det nesten heilt stille. Av og til må ein berre stoppe opp og ta det inn. Sjå, lytte og puste.

Jarane

Ei moseseng ved Skålvatnet

Eg blir visjonær i slike landskap. Det gjer så godt for kropp og sjel. 

Eg takkar Gud for viddene.

Mitt kontemplative liv

Når eg no er pensjonist med mykje tid, etter eit liv med mykje ytre press på å være resultatorientert, produktiv og pro-aktiv, både i arbeidsliv, kirkeliv og privatliv, har eg hatt ein aukande lengsel som mellom anna handlar om det kontemplative. Det kontemplative livet. Det eg innser og etter kvart ser meir av, er at eg kan koble meg på Gud i heilt naturlege aktivitetar, midt i skaparverket. 

Ikkje det at eg ikkje har visst det før. Men no ser eg det. No erfarer eg det litt meir enn før.

Som Paulus skriv i Rom 1:19:

For det ein kan vita om Gud, ligg ope framfor dei;
Gud har sjølv lagt det ope fram.

I matematikk, i kråker, i vidder.

 

Og så er der også andre måtar å kontemplere på. Og alt dreg i same retning.

Dette er noko eg treng å gjere.

Eg treng det
som framand for å få kjennskap,
som splitta for å bli heil,
som jaga for å få fred
som overfladisk for å sjå det vesentlege
som rotlaus for å bli rotfesta

Amen

---

Nokre filmar:

Fasteretrett:

Del 1:

Del 2:

Fermats siste teorem: